2026 İş Kanunu Çalışma ve İzin Süreleri | Yıllık, Doğum ve Ücretli İzin Hakları

Çalışma hayatında en çok merak edilen konulardan biri, İş Kanununa göre çalışma ve izin süreleri ile çalışanların sahip olduğu yasal izin haklarıdır. Türkiye’de çalışma koşulları, izin türleri ve çalışma süreleri başta 4857 sayılı İş Kanunu olmak üzere ilgili diğer yasal düzenlemelerle belirlenmiştir. Bu yazıda, çalışanların bilmesi gereken iş kanunu izin günleri, iş kanunu izin hakkı, iş kanunu ücretli izinler, iş kanunu izin süreleri ve çalışma saatleri ile ilgili temel noktaları detaylı şekilde ele alacağız.

İş Kanununa Göre Çalışma Süreleri

Çalışanların günlük ve haftalık çalışma sınırları İş Kanunu çalışma saatleri hükümleriyle düzenlenmiştir. Kanuna göre;

Haftalık çalışma süresi 45 saattir.
Bu süre genellikle haftanın 6 iş gününe bölünür ve günlük ortalama çalışma süresi 7,5 saat olarak uygulanır.
İşveren ile işçi anlaşırsa 45 saatlik süre, haftanın günlerine farklı şekilde dağıtılabilir, ancak hiçbir gün 11 saati aşamaz.

Ayrıca fazla çalışma, yani mesai, çalışanların rızasıyla yapılabilir ve %50 zamlı ücret olarak ödenir. Haftalık 45 saatin aşılması fazla mesai olarak kabul edilir.

İş Kanununda İzin Türleri ve İzin Hakları

Çalışanların en temel haklarından biri, çalıştıkları süreye bağlı olarak elde ettikleri yıllık ücretli izin hakkıdır. İşçinin dinlenmesi, verimli çalışması ve iş sağlığı açısından yıllık izin büyük öneme sahiptir.

1. Yıllık Ücretli İzin Hakkı

4857 sayılı İş Kanunu izinler maddesine göre yıllık izin süreleri şu şekildedir:

1 – 5 yıl arası hizmet süresi olan işçiler: En az 14 gün
5 – 15 yıl arası hizmet süresi olan işçiler: En az 20 gün
15 yıldan fazla hizmet süresi olan işçiler: En az 26 gün

Yeraltı işlerinde çalışanlar için yıllık izin süreleri en az 4 gün artırılarak uygulanır. Ayrıca 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanların yıllık izinleri en az 20 gündür. Bu süreler, çalışma sürelerine göre izin hakları kapsamında değerlendirilen ve işçiye tanınan yasal izin hakları arasında en önemlisidir. Yıllık ücretli izin paraya çevrilemez, yalnızca iş sözleşmesi sona erdiğinde kullanılmayan izinler ücret olarak ödenir.

2. Mazeret İzinleri (Ücretli İzinler)

Kanun işçilere bazı özel durumlarda iş kanunu ücretli izinler kapsamında ek haklar tanımaktadır. Bu izinler şunlardır:

Evlenme izni: 3 gün
Eşin doğum yapması durumunda: 5 gün
Anne, baba, eş, çocuk veya kardeşin vefatında: 3 gün
Engelli çocuğa sahip çalışanlar için: 10 güne kadar (bölünebilir şekilde) yıllık izin dışında özel izin

Bu izinler işçinin ücretinden kesinti yapılmadan kullanılan iş kanunu izin günleri arasındadır.

3. Doğum ve Süt İzinleri

Kadın çalışanlara yönelik bazı özel izin hakları da vardır:

Doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık doğum izni
Çoğul gebeliklerde bu süreye 2 hafta eklenir
Doğum sonrası ilk 6 ay için günde 1,5 saat süt izni

Bu izinler tamamen ücretli olup çalışanın sosyal güvencesi devam eder.

4. Hastalık ve Rapor İzinleri

İşçi sağlık sorunları nedeniyle rapor aldığında, bu süre boyunca geçici iş göremezlik ödeneği alabilir. Bu ödenek SGK tarafından sağlanır. İşverenin raporlu işçiyi işten çıkarabilmesi için rapor süresinin, ihbar süresinin 6 hafta geçmesi gerekir. Bu nedenle rapor izinleri de çalışanı koruyan önemli haklardandır.

Resmi Tatiller ve Hafta Tatili

Çalışanlar hafta tatili olarak haftada en az 24 saat kesintisiz dinlenme hakkına sahiptir. Bu genellikle pazar günüdür.

Ayrıca yıl içinde belirlenen resmi tatillerde çalışan kişilere bir günlük ücreti ödenir. Eğer tatil gününde çalışırlarsa bu durumda %100 zamlı ücret alma hakkına sahiptirler.

Çalışanların Bilmesi Gereken Önemli Noktalar

Yıllık izinler işveren tarafından bölünemez; ancak işçi talep ederse 10 günden az olmamak şartıyla bölünebilir.
İşveren, işçiyi yıllık izin hakkından vazgeçmeye zorlayamaz.
Kullanılmayan yıllık izinler için ücret ödemesi yalnızca işten ayrılırken yapılır.
Ücretli mazeret izinleri işçinin özlük hakkıdır ve kesinti yapılamaz.

İş Kanunu Çalışanları Koruyor

Özetle, iş kanunu izin süreleri, çalışma saatleri, izin günleri ve diğer tüm izin türleri çalışanların iş-yaşam dengesi kurabilmesi için yasal güvence altına alınmıştır. İşverenlerin bu kurallara uyması zorunludur ve çalışanlar haklarının tamamını kullanabilmelidir.

İş hayatında kendinizi daha güvende hissetmek ve çalışma koşullarınızı doğru değerlendirmek için 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan izinler ve çalışma süreleriyle ilgili düzenlemeleri bilmek önemlidir. Gerektiğinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı veya iş hukuku uzmanlarından destek alınarak hak kayıplarının önüne geçilebilir.

İnsan kaynakları süreçlerinizi yasal mevzuata uygun şekilde dijital ortamda yönetmek ister misiniz? Hemen bizimle iletişime geçin