Çalışan Performansı Neden Düşer? Nasıl Artırılır?

Günümüz iş dünyasında başarı, artık sadece yapılan ürün veya verilen hizmete değil çalışanlara da bağlı bir hale gelmiştir. Bu bağlamda, çalışanların görevlerini ne kadar etkili bir şekilde yerine getirdiklerini ve şirket hedeflerine ne kadar katkı sağladıklarını etkileyen birçok faktör vardır. Çalışan performansı ve motivasyonu, çalışanların görevlerini yerine getirirken gösterdiği çaba ve bağlılık düzeyini önemli ölçüde etkilediği için bu faktörler arasında en çok ön plana çıkan faktörlerdendir.

 Çalışan performansını ön planda tutan bir iş yeri, sadece kısa vadeli iyileştirmeler değil, uzun vadeli başarı elde etmek ister. Kotter ve Heskett (1991) tarafından yürütülen on bir yıllık bir araştırmaya göre, çalışan performansını iyileştirmeye yönelik uygulamaları benimseyen işletmeler gelirlerini %682 oranında artırabilirken, uygulamaları benimsemeyen işletmeler gelirlerini yalnızca %166 oranında artırabilmiştir.

Bu doğrultuda, çalışan performansını artırmak ve verimliliği sürekli hale getirebilmek için dikkate alınabilecek bazı faktörler şunlardır:

1. Destekleyici İşyeri Kültürü

İşyeri kültürü, çalışanların performansını ve kuruma bağlılığını büyük ölçüde etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Çalışanların sahip olduğu bireysel değerlerin yanında, iletişim, aidiyet ve güven duygusunun hakim olduğu bir işyeri kültürü, onların kendilerini daha değerli ve motive hissetmelerine yardımcı olmaktadır. Böyle bir çalışma kültürü, sadece performans ve üretkenliğin artmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çalışanların kuruma ve kurumun değerlerine daha güçlü bir aidiyet geliştirmesinin de önünü açar. Great Place to Work (2022) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, çalışanların %88'i destekleyici bir iş yeri ortamına sahip olduklarında daha motive olduklarını söylüyor.

2. Sürekli ve Yapıcı Geri Bildirim

Geri bildirim, personellerin güçlü ve zayıf alanlarını belirlemelerine ve geliştirmelerine yardımcı olur. Sürekli geri bildirimde, çalışanın performansının işverenin beklentileriyle ne kadar uyumlu olduğunun gözlemlenmesi ve yapılan işin önemli olduğunun hissedilmesi, uzun vadede performanslarını, özellikle motivasyonlarını etkilemektedir. Yapıcı eleştiri alan çalışanlar ise, işlerinin gerekliliklerini daha iyi kavrayarak daha iyi yerine getirebiliyorlar. Gallup'un Amerikan İşyerinin Durumu (2017) raporu, anlamlı ve sık geri bildirim alan personellerin, almayanlara oranla üç kat daha fazla bağlılık duyduğunu ortaya çıkardı.

3.Gerçekçi Hedefler Belirleme

Çalışan performansını etkileyen en önemli faktörlerden bir diğeri ise ulaşılabilir ve anlamlı hedefler belirlemektir. Bu hedefler çalışan motivasyonunu artırmaya çalışırken aynı zamanda da hedefe olan bağlılıklarının artmasına yardımcı olur. Aynı zamanda SMART (belirli, ölçülebilir ve zamanla sınırlı) hedefler belirlemek iş sonuçlarının daha somut ve gerçekçi bir şekilde değerlendirilmesini sağlar. Ancak belirsiz veya gerçeklik dışı hedefler çalışanda performans kayıplarına verimliliğinin düşmesine neden olabilir. Locke & Latham'ın (1990) hedef belirleme yaklaşımının performans ve üretkenliği %11 ila %25 oranında artırdığı iddia edilmektedir.

4. Çalışan Memnuniyeti

Performansı etkileyen temel faktörlerden biri de çalışan memnuniyetidir; yani insanların işteki deneyimlerinden duydukları genel memnuniyet düzeyidir. Araştırmalara göre, işinde mutlu olan çalışanlar daha bilinçli davranıyor ve performans hedeflerine daha sürdürülebilir şekilde ulaşıyor. SHRM'nin yaptığı araştırmaya göre (2024), olumlu bir iş deneyimine sahip çalışanların işlerini bırakma olasılıkları %68 daha az. Sonuç olarak, işyeri politikalarının çalışan beklentilerini karşılaması ve iş memnuniyetine odaklı yaklaşımları desteklemesi hayati önem taşımaktadır.

5. Performans Teşvikleri

Çalışan performansını en çok etkileyen bir diğer faktör ise çalışanları bir eylemi gerçekleştirmeye motive eden kavram olan teşviktir. Çalışanların görevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmelerini daha olası kılmak hatta garanti altına almak için etkin teşvik sistemlerinin uygulanması kritik öneme sahiptir. Performansı artırmak için sadece maddi teşvikler sunmak yeterli olmayabilir. Çalışanların prim, ödül gibi dışsal teşviklere ihtiyacı olduğu kadar yaptıkları işten kazandıkları anlamsal tatmin sağlayan içsel teşvikler de bir o kadar önem arz etmektedir. Cerasoli ve ark. (2014) tarafından yapılan 40 yıllık bir meta-analiz, içsel motivasyonun tek başına çalışan performansını artırdığını ve performansla ilişkili dışsal teşviklerin bunu artırdığını bulmuştur.

Sonuç olarak, çalışan performansını artırmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak için birden fazla strateji gerekebilir. Yapılan araştırmalar ışığında, en önemli faktörler arasında saydığımız destekleyici bir iş kültürünün varlığı, sürekli ve yapıcı geri bildirimin önemi, gerçekçi hedefler belirlemenin etkisi, çalışan memnuniyetine duyulması gereken hassasiyet ve performansa yönelik teşvik, çalışanların görevlerini daha yüksek bir motivasyonla yerine getirmelerine ve bu sebeple performans düzeylerinin de anlamlı bir biçimde artmasına yardımcı olmaktadır. Bu bileşenlerin tek başına sağladığı faydalar göz ardı edilemeyecek olsa da bir araya geldiklerinde çalışanların sorumluluk duygusunu ve örgütsel bağlılığı artırmada daha büyük bir etkiye sahip olacaklarını anlamak önemlidir. Kuruluşlar, tüm bu unsurlara kapsamlı bir yaklaşım benimseyerek çalışanlarının potansiyelini ve performansını en üst düzeye çıkarabilir, bu da önemli ve uzun vadeli başarıya kapı aralayabilir.

Lina YILDIZ