Yeni Başlayanlar İçin Yıllık İzin Hakkı: Yıl Dolmadan İzin Mümkün mü?

Çalışma hayatına yeni atılan pek çok kişinin aklındaki önemli sorulardan biri de yıllık izin hakkıdır. Özellikle yeni işe başlayan işçinin izin hakkı konusunda bilgi eksikliği, iş yerinde yanlış anlamalara ya da hak kayıplarına neden olabiliyor. Bu yazımızda, yeni işe başlayan yıllık izin hakkı, yeni işe giren işçinin izin hakkı ve en çok merak edilen “Yıl dolmadan yıllık izin kullanımı mümkün mü?” sorusunun cevabını detaylarıyla ele alacağız.

Yıllık İzin Hakkı Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre, çalışanlara her hizmet yılı için belirli bir süre yıllık ücretli izin hakkı tanınır. Bu süre, çalışanın aynı işverenle geçirdiği hizmet süresine göre değişiklik gösterir:

1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil): En az 14 gün
5 yıldan fazla 15 yıldan az: En az 20 gün
15 yıl ve üzeri: En az 26 gün

Ancak bu hak, çalışanın aynı işveren nezdinde en az bir yıl çalışmış olması durumunda geçerli olur. İşte tam da bu noktada, yeni işe başlayanların yıllık izin hakkı konusunda bazı kafa karışıklıkları ortaya çıkmaktadır.

Yeni İşe Başlayan İşçinin İzin Hakkı Var mı?

İş Kanunu'na göre bir çalışan, yıllık ücretli izin hakkını kazanabilmek için işe başladığı tarihten itibaren aynı işverenle kesintisiz olarak en az bir yıl çalışmak zorundadır. Bu sürenin sonunda, çalışan yıllık iznini hak eder.

Bu durumda, yeni işe başlayan işçinin izin hakkı, işe başladığı tarihten itibaren 1 yıl sonra doğmaktadır. Yani yıl dolmadan, kanuni anlamda yıllık ücretli izin hakkı oluşmaz. Ancak bu, yıl dolmadan hiçbir izin kullanılamayacağı anlamına da gelmez.

Yıl Dolmadan İzin Kullanımı Mümkün mü?

En çok merak edilen konulardan biri de budur: Yıl dolmadan yıllık izin kullanımı mümkün mü?

Cevap: Evet, bazı şartlarda mümkündür. Ancak bu izinler “yıllık izin” olarak değil, başka isimler altında değerlendirilir.

1. Mazeret İzinleri

İş Kanunu’nun 55. maddesine göre, çalışanın evlenmesi, yakın bir akrabasının vefatı ya da eşinin doğum yapması gibi özel durumlarda işçiye mazeret izni verilebilir. Bu izinler genellikle 3-5 gün arasında değişir ve yıl dolmadan kullanılabilir.

2. Ücretsiz İzin

Çalışan ve işverenin karşılıklı anlaşmasıyla ücretsiz izin alınabilir. Bu izin, maaş kesintisi karşılığında çalışanın yıl dolmadan izin kullanmasına olanak tanır. Ancak bu izinlerde işverenin onayı gereklidir.

3. Yıl Dolmadan Kullanılan Avans İzin

Bazı işverenler, işçinin yılını doldurmasına az bir süre kaldığında, gelecek yıllık izin hakkından mahsup edilmek üzere izin kullanmasına izin verebilir. Buna halk arasında “avans izin” denir. Bu tamamen işverenin insiyatifindedir ve kanunen bir zorunluluk değildir.

Yani özetle, yeni işe giren işçinin yıllık izin hakkı yasal olarak 1 yıl sonra başlasa da, yıl dolmadan izin kullanımı özel durumlarda mümkündür. Ancak bu izinler kanuni yıllık izin kapsamında değerlendirilmez.

Deneme Süresinde İzin Kullanımı

Bir diğer merak edilen konu da deneme süresindeki çalışanların izin hakkıdır. Çoğu iş sözleşmesinde deneme süresi genellikle 2 ay olarak belirlenir. Bu sürede de çalışan, kanuni yıllık izin hakkını elde etmemiş olur. Ancak işverenin izniyle, yine ücretsiz izin ya da mazeret izni kullanılabilir.

Yıl Dolmadan İzin Kullanılırsa Ne Olur?

Eğer işveren onayıyla yıl dolmadan yıllık izin kullanılmışsa, bu izin çalışanın 1 yılını doldurduğunda hak edeceği yıllık izin süresinden düşülür. Örneğin, çalışan 11. ayında 5 gün izin kullandıysa, 1. yılını doldurduğunda 14 gün olan hakkının sadece 9 günü kalmış olur.

İşveren onayı olmadan keyfi şekilde işten ayrılan ya da izne çıkan çalışanlar ise izinsiz devamsızlık nedeniyle iş sözleşmesinin feshi ile karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle her durumda işverenle iletişimde olunmalı ve izinler resmi olarak talep edilmelidir.

Yeni Mezunlar ve İlk İşe Giriş

Özellikle yeni mezun gençler, ilk iş deneyimlerinde yeni işe başlayanların yıllık izin hakkı konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıkları için zorluk yaşayabiliyorlar. Bu süreçte hem İş Kanunu’nun hem de çalıştıkları kurumun iç yönetmeliklerinin bilinmesi büyük avantaj sağlar.

Yeni başlayanlar için tavsiye: Henüz bir yılınızı doldurmadan tatil ya da kişisel nedenlerle izin almak istiyorsanız, işvereninizle şeffaf bir şekilde konuşarak ücretsiz izin ya da avans izin talep edebilirsiniz. Bu durum hem iş disiplininizi korur hem de yasal haklarınızı gözetmenizi sağlar.

Yeni işe başlayan yıllık izin hakkı, 1 yıl sonra doğar.
Yıl dolmadan yıllık izin kullanımı, sadece işverenin onayıyla mümkündür.
Yeni işe giren işçinin izin hakkı, bazı durumlarda ücretsiz ya da mazeret izni şeklinde olabilir.
Kanuni yıllık izin süresi, çalışanın kıdemine göre belirlenir ve devredilebilir.

İş hayatında hem haklarınızı bilmek hem de sorumluluklarınızı yerine getirmek sizi güçlü bir çalışan yapar. Bu nedenle, özellikle ilk işinizde ya da yeni başladığınız bir pozisyonda yıllık izin gibi konularda bilinçli hareket etmeniz önemlidir.

Serpil Karakaya